Çdo person seksualisht aktiv mund të marrë një infeksion seksualisht të transmetueshëm (STI). Përveç HIV/SIDA, ka edhe STI të tjera. Shpesh ndodh që infeksionet nuk shkaktojnë simptoma dhe ndiheni të shëndetshëm. Ka disa strategji për të zvogëluar rrezikun e infeksionit: vaksinimi, parandalimi dhe trajtimi.

Si transmetohen STI-të?

STI-të mund të transmetohen përmes kontakteve intime dhe seksuale. Për shembull: Seksi anal, vaginal dhe oral ose përdorimi i përbashkët i lodrave seksuelae. Infeksionet gjithashtu mund të transmetohen nga nëna te fëmija (gjatë shtatzënisë, lindjes ose ushqyerjes me gji).

Përshkrimi i STI-ve më të rëndësishme

Klamidia

Shkaku i infeksionit: një bakter
Simptomat: Në shumicën e rasteve, klamidia nuk shkakton simptoma. Nëse po, më të zakonshmet janë: dhimbje gjatë urinimit, dhimbje ose hemorragji gjatë marrëdhënieve seksuale, hemorragji të përhershme, sekrecione të pazakonta nga vagina ose penisi
Transmetimi: Mund të transmetohet lehtësisht në të gjitha kontaktet e mundshme seksuale, është një infeksion shumë i zakonshëm.
Trajtimi: antibiotikë
Shënim: Nëse infeksioni lihet i patrajtuar, ekziston rreziku i inflamacioni të legenit, shtatzënisë jashtë mitrës, ose infertilitetit.

Gonorrea

Shkaku i infeksionit: një bakter
Simptomat: Gonorrea shpesh nuk shkakton simptoma. Nëse po, atëherë janë tipike: Dhimbjet barku, dhimbje gjatë urinimit ose marrëdhënieve seksuale, gjakderdhje midis cikleve, sekrecione të pazakonta nga vagina ose penisi
Transmetimi: mund të transmetohet lehtë në të gjitha kontaktet e mundshme seksuale.
Trajtimi: antibiotikë
Shënim: Nëse infeksioni nuk trajtohet, ka rrezik shtatzënie jashtë mitrës ose infertiliteti.

Sifilizi

Shkaku i infeksionit: një bakter
Simptomat: Simptomat mund të jenë shumë të ndryshme ose mund të mos duken fare. Ato zhvillohen me faza të ndryshme të infeksionit: plagë në penis, në zonën anale, në vaginë ose në gojë, pastaj njolla të kuqe në trup dhe në pëllëmbë e shputa.
Transmetimi: Mund të transmetohet në të gjitha kontaktet e mundshme seksuale.
Trajtimi: antibiotikët
Shënim: Infeksioni është i lehtë për t'u trajtuar. Pa trajtim, organet dhe truri mund të dëmtohen rëndë në planin afatgjatë.

Papilomavirusi i njeriut (HPV)

Shkaku i infeksionit: një virus. Ka lloje të ndryshme të viruseve HP.
Simptomat: Në shumicën e rasteve, virusi nuk shkakton ndonjë simptomë. Disa viruse mund të shkaktojnë lytha (lytha gjenitale) në zonën gjenitale dhe anale. Viruse të tjera mund të shkaktojnë ndryshime në mukozë. Rrallë, këto ndryshime mund të zhvillohen në kancer (në qafën e mitrës, vaginës, vulvës, anusit, penisit dhe zonës së fytit).
Transmetimi: Shumë i zakonshëm, përmes të gjitha llojeve të kontakteve seksuale, duke përfshirë kontaktin intim pa penetrim.
Trajtimi: Ka trajtime të ndryshme, në varësi të llojit të problemit.
Shënim: Mbrojtja më efikase është vaksinimi. Vaksinimi rekomandohet para seksit të parë nëse është e mundur, nga 11 deri në 26 vjeç. Por edhe pas seksit të parë ai është ende efikas. Vaksinimi është falas.

Herpesi

Shkaku i infeksionit: një virus. Ka dy lloje herpesi.
Simptomat: Puçrra në gojë (të njohura si "plagë ethesh", janë të përhapura dhe nuk konsiderohen si STI), puçrra të dhimbshme ose ulcera në zonën gjenitale dhe anale
Transmetimi: Nga kontakti i drejtpërdrejtë me puçrrat dhe ulcerat që përmbajnë virusin. Transmetimi është i mundur edhe nëse nuk ka simptoma. Shumica e të rriturve tashmë janë infektuar me herpes pa kontakt seksual. Transmetimi oralo-gjenital është i mundur (p.sh. kontakti midis vulvës dhe gojës, midis penisit dhe gojës).
Trajtimi: mjekim antiviral nëse simptomat janë të rënda.
Shënim: Herpesi qëndron në trup për gjithë jetën. Ai mund të kthehet me shpërthime sërish e sërish. Shpeshtësia e shpërthimeve ndryshon nga personi në person.

Hepatiti

Shkaku i infeksionit: një virus. Ka lloje të ndryshme të viruseve të hepatitit (si A, B dhe C). Infeksioni quhet hepatit, sepse shkakton inflamacion të mëlçisë.
Simptomat: Shpeshherë hepatiti nuk shkakton simptoma. Ndonjëherë lëkura dhe sytë zverdhen (verdhëza), ka ethe, të vjella, diarre dhe humbje të oreksit.
Ndryshime në transmetim sipas llojit të virusit:
Hepatiti A: nëpërmjet kontaktit intim anus-gojë ose anus-gisht-gojë.
Hepatiti B: nëpërmjet seksit oral, anal ose vaginal. Mund të transferohet nga nëna te fëmija gjatë lindjes.
Hepatiti C: nga gjaku në gjak.Mund të transmetohet gjatë praktikave seksuele specifike, ku mund të nodhin dëmtime gjenitale ose anale, ose përmes përdorimit të përbashkët të pajisjeve për droga (mjetet e injektimit, përshkruesit, etj.).
Trajtimi: Hepatiti A mund të shërohet vetë. Hepatiti B mund të bëhet kronik. Hepatiti B kronik nuk mund të shërohet. Megjithatë, transmetimi dhe dëmtimi i mëlçisë (cirroza, kanceri) mund të parandalohen me ilaçe. Virusi i hepatitit C mund të shkaktojë një infeksion kronik që është në rrezik të konsiderueshëm të zhvillimit të kancerit të mëlçisë. Një ilaç antiviral zakonisht mund të shërojë hepatitin C.
Shënim: Vaksinat kundër hepatitit A dhe B janë shumë efikase dhe mund të parandalojnë infeksionin.

HIV-SIDA

Shkaku i infeksionit: një virus.
Simptomat: Në fazën e parë të infeksionit (2-4 javë pas transmetimit), mund të ndodhin simptoma të ngjashme me gripin si ethe, dhimbje koke, djersitje, dhimbje kyçesh dhe skuqje të lëkurës. Në këtë fazë, virusi transmetohet lehtësisht midis partnerëve seksualë. Kjo fazë shpesh kalon pa u vënë re dhe simptomat zhduken shpejt. Pas kësaj, virusi nuk shkakton më simptoma për një kohë të gjatë. Megjithatë, mund të transferohet. Prandaj është e rëndësishme të kryeni rregullisht analiza.
Transmetimi: Nëpërmjet marrëdhënieve anale ose vaginale pa prezervativ ose me trajtim parandalues (PrEP). Transferimi mund të bëhet edhe duke shkëmbyer pajisjet për përdorimin e drogës (gjilpërat).
Trajtimi: HIV nuk është i shërueshëm, por ka trajtime kundër tij. Njerëzit me HIV që testohen dhe trajtohen, qëndrojnë të shëndetshëm. Nëse infeksioni përparon dhe nuk trajtohet, mund të çojë në SIDA. Kjo është një sëmundje vdekjeprurëse. SIDA mund të parandalohet plotësisht nga testimi dhe trajtimi i infeksionit para se të shfaqen simptomat. Përveç kësaj, trajtimi parandalon transmetimin e infeksionit.

Shënime: Nuk ka vaksinë kundër HIV. Përdorimi i vazhdueshëm i prezervativëve në seksin anal dhe vaginal është një nga strategjitë efikase kundër HIV.
Ka një trajtim emergjent të quajtur PEP (profilaksi pas ekspozimit): Për seksin me një rrezik të lartë të transmetimit të HIV, mjekimi duhet të përshkruhet sa më shpejt të jetë e mundur. PEP duhet të fillojë brenda 48 orëve për të qenë efikas. Trajtimi zgjat 28 ditë dhe kërkon kujdes mjekësor. Informacioni dhe/ose PEP janë në dispozicion në spitale, qendra shëndetësore seksuale dhe pika kontrolli.
Ka një trajtim parandalues kundër HIV: Quhet PrEP (profilaksi para ekspozimit). Ky trajtim është shumë efikas në parandalimin e infeksionit HIV. PrEP nuk mbron nga infeksionet e tjera seksualisht të transmetueshme. Trajtimi duhet të përshkruhet nga një profesionist mjekësor. Rekomandohet për njerëzit që kanë një rrezik të lartë të ekspozimit ndaj HIV sipas kritereve të përcaktuara. Informacion për PrEP

Kur duhet të bëj analiza për HIV dhe STI të tjera?

Pas seksit anal ose vaginal pa prezervativ, ose nëse prezervativi është grisur apo ka rrëshqitur gjatë aktit.
Në një marrëdhënie të re seksuale ekskluzive.
Pa një marrëdhënie ekskluzive seksuale: Një ose më shumë herë në vit, në varësi të numrit të partnerëve seksualë.
Nëse një partner seksual ka dalë pozitiv për HIV ose STI tjetër.
Nëse shfaqen simptoma.

Nuk rekomandohen të njëjtat analiza për të gjithë njerëzit. Pyesni një specialist për këshilla për situatën tuaj

Ku mund t'i bëj analizat dhe sa kushtojnë?

Analizat mund të kryhen në qendrat e analizave, qendrat e shëndetit seksual, pikat e kontrollit, spitale ose në ordinanca të caktuara mjekësore. Analizat kryhen përmes marrjes së mostrave të gjakut (nga vena ose maja e gishtit) dhe me tamponë lokalë nga vagina, anusi, uretra, goja ose analizat e urinës, në varësi të praktikave seksuale dhe llojit të infeksionit. Analizat paguhen nga sigurimi shëndetësor nëse i përshkruan një profesionist mjekësor dhe nëse plotësohen kushtet e sigurimit (franchizë, vetëpërgjegjësi). Disa qendra të specializuara ofrojnë analiza anonime me çmime më të ulëta.

Si mund të zvogëloj rrezikun tim për STI?

Keni mundësinë ta merrni vaksinën kundër hepatitit A dhe B, kundër papilomavirusit të njeriut (HPV) dhe sifilizit. Kjo mund të zvogëlojë ose madje të shmangë rrezikun e infeksionit. Pyesni një mjek nëse dhe cila vaksinë është e përshtatshme.
Përdorni një prezervativ për penetrimin anal, oral dhe vaginal. Përdorimi i një prezervativi zvogëlon në masë të madhe rrezikun e infektimit me HIV në marrëdhëniet anale ose vaginale. Njëherësh prezervativët zvogëlojnë rrezikun e transmetimit të STI-ve të tjera.
Përdorni një lodër seksi vetëm për njërin nga organet (anus, vaginë, gojë). Përdorni një prezervativ për lodrën e seksit për çdo person të ri apo organ të trupit. Përveç kësaj: pastrojini dhe dezinfektojini mirë.
Analizat për STI mundësojnë trajtimin e infeksioneve dhe shmangien e pasojave negative. Ato gjithashtu zvogëlojnë mundësinë që këto infeksione të transmetohen më tej. Kërkoni këshillim nëse dhe cilat analiza janë të dobishme për ju.
Rekomandime të mëtejshme të personalizuara mund të gjenden në Safer Sex Check te lovelife.ch

Redaksia: 2024, SEXUELLE GESUNDHEIT SCHWEIZ, Fondation suisse pour la santé sexuelle et reproductive; ALECSS, Association suisse latine des spécialistes en santé sexuelle, Éducation – Formation – Conseil; faseg, Shoqata Profesionale e Shëndetit Seksual në Këshillim dhe Edukim.

Vlerësimi mjekësor: Dr. Vanessa Christinet

Përmbajtja u realizua me mbështetjen financiare nga Zyra Federale e Shëndetit Publik (BAG)

Infeksione seksualisht të transmetueshme